باز خوانی آراء تفسیری مفسران در آیه خطاب (11سور فصلت) با رویکرد تطبیقی

در حوزه معارف قرآنی یکی از مباحث اختلاف بر انگیز بین مفسران قرآن، حمل آیات خطاب بر زبان تمثیل (نمادین) یا زبان حقیقت است. از این نمونه می توان به آیه "ثُمَّ استوى اِلىَ السَّماءِ و هى دُخانٌ فقالَ لَها و لِلارضِ أئْتیا طَوعاً اَوکَرها قَالتا اَتینا طائِعینَ "(11، فصلت) اشاره نمود که برخی از مفسران آن را بر زبان حقیقی و بسیارى ایشان از مفسران متقدم و چه مفسران کنونی با ذکر دلایلی آن را بر زبان نمادین حمل کرده‌اند. این پژوهش ضمن تبیین زبان تمثیل و نمادین و بررسی دلایل طرفداران خطاب حقیقی و تمثیلی، با تکیه بر پذیرش تسری آگاهی و هوشمندی در موجودات هستی اما در مراتب گوناگون، آیه را داراى دو سطح معنایی یافته، نخست سطحی که مخاطب آن دارای فهم ساده عرفى است و دیگر سطحی که قادر به فهم حقیقت معناى آیه است. به استناد مرتبه نخست، آیه تمثیل و از مصادیق زبان نمادین و به استناد مرتبه دوم، آیه بر معناى حقیقى که سرایت علم و شعور در موجودات است، دلالت دارد.